بخش خاکستری مغز یکی از اجزای اصلی سیستم عصبی است که در انجام وظایف شناختی، حرکتی، حسی و عاطفی نقش دارد. این بخش از مغز شامل تودههای عصبی و ابرهای عصبی است که برای انجام وظایف مختلف با یکدیگر در ارتباط هستند.
بخش خاکستری مغز برای انجام وظایف خود، نیاز به اکسیژن و مواد غذایی دارد که از رگهای خونی به آن تامین میشود. در صورتی که بخش خاکستری مغز با مشکلی مواجه شود، مانند ضربه به سر، عفونت، تومور و یا کمبود اکسیژن، عملکرد آن ممکن است تخریب شود و مشکلاتی مانند اختلال در حرکت، حس و شناخت، افت فشار خون، تاری دید و حتی فلج را ایجاد کند.
برای ترمیم بخش خاکستری مغز، درمان بستگی به نوع و شدت مشکل دارد. در برخی موارد، از جمله مواردی که باعث کمبود اکسیژن در مغز میشوند، مانند سکته مغزی، باید در اسرع وقت اقدام به درمان کنید تا خسارات بیشتری به بخش خاکستری مغز نرسد. در این موارد، با استفاده از داروها، درمان جراحی و یا ترکیبی از این دو، ممکن است بخش خاکستری مغز بهبود یابد.
در صورتی که مشکل باعث تخریب بخش خاکستری مغز باشد، مانند تومور، درمان میتواند شامل جراحی، شعاع درمانی، شیمی درمانی و یا ترکیبی از این روشها باشد.
همچنین، برای بهبود عملکرد بخش خاکستری مغز و جلوگیری از تخریب آن، میتوانید به سبک زندگی سالمی رعایت کنید. این شامل مصرف مواد غذایی سالم، ورزش منظم، استرس کم، خواب کافی و جلوگیری از مصرف مواد مخدر و الکل میشود.
چند درصد از مغزمان سلول های بخش خاکستری مغز تشکیل می دهند ؟
لایه خاکستری مغز، وظیفه مهمی در کنترل حرکات، تصمیم گیری، حافظه، شناخت و همچنین پردازش اطلاعات حسی و حرکتی دارد. این لایه، از میلیاردها سلول عصبی تشکیل شده است و از دو نوع سلول عصبی مختلف تشکیل شده است: سلول های پیرامیدال و سلول های فولیولار.
سلول های خاکستری حاوی نورون ها هستند که با یکدیگر به صورت شبکه ای ارتباط دارند و پیام های الکتریکی را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل می کنند. این سلول ها در بخش های مختلف مغز یافت می شوند و هر بخش از مغز به پردازش اطلاعات مشخصی مرتبط است.
بر اساس تحقیقات، تقریبا ۴۰ درصد از حجم مغز، تشکیل شده از سلول های خاکستری است. این سلول ها در بخش های مختلفی از مغز توزیع شده اند، اما بیشترین تعداد آنها در قشر مغزی و مخاطبان (Thalamus) یافت می شوند. این سلول ها برای پردازش اطلاعات حسی و حرکتی، همچنین برای انجام وظایف شناختی مهم هستند.
در مجموع، سلول های خاکستری، به عنوان بخشی اساسی از ساختار مغز و عملکرد آن، نقش بسیار مهمی در کنترل فعالیت های روزمره انسان دارند.
چگونه میتوان از سلولهای خاکستری مغز برای بهبود عملکرد مغزی استفاده کرد؟
سلولهای خاکستری مغز، به عنوان یکی از اصلیترین بخشهای دستگاه عصبی، در پردازش اطلاعات و کنترل احساسات بسیار مهمند. برای بهبود عملکرد مغزی، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد که در ادامه به برخی از آنها میپردازیم.
- تغذیه مناسب: یکی از مهمترین راههای بهبود عملکرد مغز، تغذیه مناسب است. دریافت مواد غذایی حاوی گلوکز، مواد معدنی و ویتامینهای مختلف میتواند به فعالیت سلولهای خاکستری مغز کمک کند.
- ورزش: تحرک بدنی و ورزش نیز میتواند به بهبود عملکرد مغزی کمک کند. ورزش منجر به بهبود عملکرد قلب و عروق شده و باعث افزایش جریان خون و اکسیژن به مغز میشود که میتواند به بهبود فعالیت سلولهای خاکستری مغز کمک کند.
- آموزش مغزی: آموزش مغزی از طریق تمریناتی مانند مدیتیشن و یوگا، میتواند به بهبود عملکرد مغزی کمک کند. این تمرینات به کاهش استرس و افزایش تمرکز و توجه کمک میکنند که میتواند به بهبود فعالیت سلولهای خاکستری مغز کمک کند.
- بازیهای ذهنی: بازیهای ذهنی مانند پازل، شطرنج و بازیهای رایانهای میتوانند به بهبود عملکرد مغزی کمک کنند. این بازیها به تحریک حافظه و تمرکز کمک میکنند که میتواند به بهبود فعالیت سلولهای خاکستری مغز کمک کند.
به طور خلاصه، برای بهبود عملکرد مغزی و استفاده بهینه از سلولهای خاکستری، میتوان از تغذیه مناسب، ورزش، آموزش مغزی و بازیهای ذهنی استفاده کرد. این روشها میتوانند به بهبود فعالیت سلولهای خاکستری مغز و بهبود عملکرد مغزی کمک کنند.
آیا سلول های بخش خاکستری مغز ترمیم می شود؟
سلولهای خاکستری مغز، اغلب در مقابل آسیبهای کوچکی که به آنها وارد میشود، میتوانند خود بهبودی کنند و به سرعت به کار خود بازگردند. در مواردی که آسیب بزرگتر باشد، سلولهای خاکستری مغز ممکن است به کمک فرایندهای تعمیر و بازسازی بدن بهبود یابند، اما این فرایند ممکن است مدت طولانیتری به طول بیانجامد.
همچنین، باید توجه داشت که در برخی موارد، مشکلاتی مانند ناباروری سلولهای خاکستری مغز ایجاد میشود و باعث کاهش توانایی آنها در ترمیم خود میشود. این مشکلات ممکن است در سالمندی، بیماریهای مزمن مانند دیابت، بیماریهای قلبی عروقی و یا در مواردی که شدت آسیب بسیار زیاد باشد، بیشتر به چشم میآید.
در کل، سلولهای خاکستری مغز با قابلیت ترمیم و بازسازی هستند، اما برای این که این فرایند به بهترین شکل صورت بگیرد، بهتر است به سلامتی مغز خود توجه کنید و در صورت بروز هرگونه علائم ناعادی، به پزشک خود مراجعه کنید.
غذاهای مفید برای ترمیم سلول های مغز
- ماهی چرب مانند سردمه و ماهی قزل آلا: حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که برای رشد و ترمیم سلولهای مغزی بسیار مفید هستند.
- آووکادو: حاوی چربیهای سالم مانند اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ است و میتواند بهبود کارایی مغزی را تسریع کند.
- سبزیجات و میوههای تازه: حاوی آنتیاکسیدانهای قوی مانند ویتامین C و E، بتاکاروتن و فلاونوئیدها هستند که در محافظت از سلولهای مغزی و ترمیم آنها موثر هستند.
- غلات مانند گندم کامل، جو و برنج قهوهای: حاوی ویتامین B و فیبر هستند که برای بهبود کارایی مغزی و ترمیم نورونها مفید هستند.
- پسته و بادام: حاوی چربیهای سالم و ویتامین E هستند که برای تقویت سلولهای مغزی و بهبود کارایی آنها بسیار مفید هستند.
- شیر و محصولات لبنی: حاوی کلسیم و ویتامین D هستند که برای تقویت سلولهای مغزی و ترمیم آنها بسیار مفید هستند.
- مغزهای خوراکی مانند گردو، بادام و فندق: حاوی چربیهای سالم، پروتئین و ویتامین E هستند که برای ترمیم سلولهای مغزی بسیار مفید هستند.
لازم به ذکر است که برای بهبود عملکرد مغز، مهم است که ترکیبی از این مواد مغذی را در رژیم غذایی خود رعایت کنید. همچنین، مصرف مواد ناسالم مانند چربیهای اشباع شده، قند و نمک باید به حداقل ممکن محدود شود.
علائم مرگ سلولهای مغزی
سلولهای مغزی به اکسیژن و مواد غذایی بسیار حساس هستند و در صورتی که به دلایلی این عرضهها به آنها قطع شود، سریعاً به مرگ مغزی میانجامند. برای اینکه بفهمید که سلولهای مغزی زنده هستند یا نه، نیاز است به بررسی تغییرات و علائمی که در بررسیهای تصویربرداری مغزی مانند MRI مشاهده میشود، توجه کنید.
بعضی از علائمی که در صورت مرگ سلولهای مغزی مشاهده میشود، شامل موارد زیر است:
- تغییرات در تصویربرداری مغزی مانند تغییر رنگ و شدت سیگنال در MRI
- کاهش یا از دست دادن توانایی حرکت و حس در بخشهای مختلف بدن که به دلیل آسیب به سیستم عصبی مرکزی است
- کاهش یا از دست دادن توانایی صحبت کردن و درک زبان
- کاهش آگاهی و کاهش توجه به محیط اطراف
- کاهش توانایی کنترل دمای بدن و تنفس
- تغییر در فشار خون و ضربان قلب
- ایجاد تغییرات در سطح هورمونهای مغزی مانند آدرنالین و کورتیزول
لازم به ذکر است که این علائم ممکن است ناشی از عوامل دیگری نیز باشد و برای تشخیص مطمئن نیاز به ارزیابی توسط پزشکان متخصص دارید.
چاقی و کاهش عملکرد شناختی: نقش ماده خاکستری مغز و چربی بدن در ریسک زوال عقل
یک مطالعه جدید نشان میدهد که چاقی میتواند منجر به کاهش ماده خاکستری مغز شود که این موضوع با خطر زوال عقل و سکته مغزی در ارتباط است. محققان دانشگاه استرالیای جنوبی در مطالعهای جدید ارتباط بین چربی بدن و خطر ابتلاء به زوال عقل یا سکته مغزی را کشف کردهاند. بر اساس این مطالعه، افراد دارای چاقی نامطلوب، با بیشترین خطر کاهش ماده خاکستری مغز روبرو هستند.
افراد با میزان چربی بدن بالاتر، به ویژه با زیرگونههای چربی نامطلوب از نظر متابولیک، در معرض کمبود ماده خاکستری مغز قرار دارند که ممکن است با اختلال در عملکرد مغز همراه باشد و این نیاز به بررسی بیشتر دارد. ماده خاکستری مغز حائز اهمیت است زیرا نقشهای متعددی از جمله یادگیری، حافظه، عملکرد شناختی، توجه و کنترل ماهیچهها را بر عهده دارد. با توجه به این مطالعه، زوال شناختی مرتبط با افزایش سن و زوال عقل اغلب با کاهش ماده خاکستری همراه است.
با توجه به اینکه چاقی در سراسر جهان رو به افزایش است، آمارها نشان میدهد که نزدیک به ۲ میلیارد بزرگسال در حال حاضر دچار اضافه وزن هستند و ۶۵۰ میلیون نفر از آنها چاق هستند. به گفته محققان، به ازای هر ۳ کیلوگرم اضافه وزن در فردی با قد متوسط، میزان ماده خاکستری مغز ۰.۳ درصد کاهش مییابد. نتایج این مطالعه نقش احتمالی التهاب و ناهنجاریهای متابولیکی و چگونگی نقش آنها در چاقی و کاهش حجم ماده خاکستری را نشان میدهد.